Phúc lợi động vật: Khái niệm và Ứng dụng mới nổi cần được thúc đẩy ở Việt Nam

HÀ NỘI - Mặc dù đã được quy định trong luật Chăn nuôi và Thú y, nhưng phúc lợi động vật là một khái niệm mới đối với người nông dân và người tiêu dùng Việt Nam, còn thiếu sự áp dụng và hiểu biết.

Viện Nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) và các đối tác đã tiến hành nghiên cứu về phúc lợi động vật dọc theo chuỗi giá trị chăn nuôi lợn quy mô nhỏ ở Việt Nam và nhận thấy rằng mặc dù các cơ quan chức năng ngày càng quan tâm đến vấn đề phúc lợi động vật nhưng kiến thức và nhận thức của công chúng vẫn còn thiếu.

Heo con nuôi tại trang trại ở huyện Đông Anh, Hà Nội được tiêm vắc-xin sau khi tách khỏi mẹ.

Sức khỏe tốt là một trong bốn nguyên tắc phúc lợi động vật, theo giao thức đánh giá Chất lượng Phúc lợi. — TTXVN/VNS Ảnh Vũ Sinh

Theo nghiên cứu, ba phần tư số người tiêu dùng được phỏng vấn chưa từng nghe đến thuật ngữ "phúc lợi động vật".

Tiến sĩ Phạm Đức Phúc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hệ sinh thái và Sức khỏe Cộng đồng (CENPHER), Đại học Y tế Công cộng, cho biết: “Kiến thức về phúc lợi động vật ở Việt Nam còn hạn chế, ngay cả với những người làm việc trong hệ thống nông nghiệp. chương trình đào tạo về vấn đề này chưa nhiều, dẫn đến ngộ nhận và dư luận chưa mấy quan tâm”.

Ông cho biết điều quan trọng là mọi người trong các lĩnh vực khác nhau phải hiểu khái niệm này trong chăn nuôi gia súc, động vật đồng hành, nghề cá và thậm chí cả động vật hoang dã.

Tiến sĩ Fred Unger, Nhà khoa học cấp cao và Đại diện khu vực của ILRI Đông Nam Á, đã giải thích định nghĩa đơn giản về phúc lợi động vật, thường đề cập đến sức khỏe và thể chất của động vật.

Ông nói, một số khía cạnh quan trọng của phúc lợi động vật bao gồm việc động vật có thể được tiếp cận miễn phí với nguồn nước và thức ăn đầy đủ và chất lượng tốt, đồng thời cho biết thêm rằng phúc lợi động vật cũng đề cập đến việc không bị căng thẳng và sợ hãi cũng như các hành vi tự nhiên để động vật có thể thể hiện mình là một cách tự nhiên nhất có thể.

Ông cho biết trong quá trình vận chuyển, chúng tôi có một số tiêu chí là giữ lợn trong điều kiện thoải mái, chẳng hạn như không quá đông đúc.

Tại các lò mổ, động vật được đối xử với mức độ căng thẳng và tác hại thấp nhất có thể khi chúng ở trong chuồng nhốt hoặc bị giết mổ, chẳng hạn như sử dụng các phương pháp gây mê phù hợp. Điều này cũng sẽ góp phần đảm bảo chất lượng thịt và an toàn cho người tiêu dùng, ông nói.

Giao thức đánh giá Chất lượng Phúc lợi được phát triển và thử nghiệm ở Châu Âu cũng đề cập đến 4 nguyên tắc về phúc lợi động vật: cho ăn tốt, chuồng trại tốt, sức khỏe tốt và hành vi phù hợp theo 12 tiêu chí và một số chỉ số khác. Các nhà nghiên cứu của ILRI đã đề cập đến giao thức này trong các cuộc khảo sát của họ tại Việt Nam.

Tiến sĩ Đặng Xuân Sinh, nhà khoa học sau tiến sĩ từ ILRI cho biết: “Nếu bạn tuân thủ phúc lợi động vật tốt trong thực hành chăn nuôi và giết mổ, thì không chỉ động vật mà cả nông dân và công nhân giết mổ sẽ được hưởng lợi nhờ các hành vi phù hợp của con người”.

Điều đó có nghĩa là nếu bạn giữ và xử lý động vật tốt trong trang trại và trong quá trình giết mổ, nông dân và công nhân sẽ được hưởng lợi từ phúc lợi động vật về thực hành tốt và sức khỏe tinh thần của họ, ông Sinh nói.

Phúc lợi động vật trong thực tế

Do nhận thức cộng đồng còn hạn chế nên việc áp dụng các quy định về phúc lợi động vật ở Việt Nam còn hạn chế.

Xem xét tình hình hiện tại về phúc lợi động vật ở Việt Nam và dựa trên quan sát thực địa ở cấp độ trang trại ở phía bắc tỉnh Hòa Bình, các nhà nghiên cứu của ILRI nhận thấy lợn ở một số trang trại được khảo sát không được tiếp cận với nước liên tục, đây là một điều kiện quan trọng về phúc lợi động vật theo Tổ chức Thú y Thế giới.

Luật Chăn nuôi quy định rằng động vật phải có nơi nghỉ ngơi trong điều kiện khô ráo và sạch sẽ. Tuy nhiên, quan sát từ nghiên cứu của ILRI cho thấy lợn đôi khi nằm trong đống phân trên sàn bê tông và hệ thống thoát nước lộ thiên.

Một thực tế quan trọng khác từ quan điểm phúc lợi động vật được quan sát thấy trong các nghiên cứu của ILRI là lợn ở một số cơ sở giết mổ được kéo bởi những người giết mổ, những người thường sử dụng một cái móc sắt gắn dưới hàm dưới. Tất cả các con lợn đều tỏ ra khó chịu, kêu ăng ẳng khi bị móc câu.

Tất cả các nhà nhập khẩu sản phẩm thịt của Việt Nam, kể cả những thị trường khó tính như Anh, châu Âu, Nhật Bản, Mỹ đều có yêu cầu riêng là sản phẩm động vật phải đảm bảo “an sinh động vật”. Các chuyên gia cho rằng, điều kiện hệ thống chăn nuôi hiện nay của Việt Nam cần được cải thiện để tuân thủ tốt hơn các cam kết về phúc lợi động vật.

Tiến sĩ Hạ Thúy Hạnh, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho biết những năm gần đây, phúc lợi động vật được đề cập nhiều hơn, nhất là trong các hiệp định thương mại mà Việt Nam ký kết với châu Âu và các nước.

Nhờ sự quan tâm gần đây của khách hàng, luật pháp cũng như tính bền vững của các chính sách ngành thực phẩm, chính sách phúc lợi động vật được coi là một phần quan trọng trong sự phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp chăn nuôi. Đồng thời, các nhà lai tạo đã bắt đầu đi tiên phong trong xu hướng này, cô nói.

Chiến dịch truyền thông

Mặc dù người tiêu dùng và nông dân còn thiếu kiến thức về phúc lợi động vật, nhưng thật đáng khích lệ khi thấy rằng họ mong muốn tìm hiểu thêm.

ILRI nhận thấy rằng các công nhân lò mổ hầu hết không quen thuộc với khái niệm phúc lợi động vật và không ai dạy họ về phúc lợi động vật, nhưng họ bày tỏ mong muốn tìm hiểu về điều này, đặc biệt là từ những người huấn luyện có kinh nghiệm và miễn phí.

Nghiên cứu do ESI Insights for World Animal Protection thực hiện cho thấy có tới 67% người tiêu dùng toàn cầu cân nhắc và ưu tiên phúc lợi động vật khi mua thực phẩm. Đáng chú ý, đối với nhóm khách hàng trẻ tuổi từ 18-35, tỷ lệ này lên tới 83%.

Điều này cho thấy, mặc dù giá cao hơn so với sản phẩm thông thường nhưng sản phẩm chăn nuôi theo mô hình phúc lợi động vật vẫn được người tiêu dùng lựa chọn.

Khách hàng chọn thịt lợn tại một siêu thị ở Hà Nội. Người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên phúc lợi động vật khi mua thực phẩm. — Ảnh TTXVN/VNS

Tiến sĩ Phạm Đức Phúc, phó giám đốc CENPHER, cho biết người tiêu dùng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phúc lợi động vật. Quan điểm của họ về phúc lợi động vật rất quan trọng, vì nhu cầu mạnh mẽ của người tiêu dùng đối với các sản phẩm sản xuất vì phúc lợi động vật có thể dẫn đến những thay đổi trong chính sách và thực hành, cải thiện chất lượng thịt.

Ông nói, người tiêu dùng cần nhận thức rõ hơn về các khía cạnh tiêu cực của việc vi phạm phúc lợi động vật thông qua các chiến dịch truyền thông rộng rãi.

Ông khuyến nghị xây dựng lộ trình và kế hoạch hành động để nâng cao năng lực nghiên cứu chuyên môn và nâng cao kiến thức về phúc lợi động vật tại các trường đại học.

Từ góc độ của các nhà nghiên cứu, các chuyên gia của ILRI khuyến nghị rằng thiết kế của các cơ sở trang trại và cơ sở giết mổ nên được tích hợp nhiều hơn để phúc lợi động vật được xem xét sớm trong giai đoạn lập kế hoạch của họ. — VNS

Nguồn: vietnamnews.vn